“Keuzevrijheid? Waarin dan?” hoor ik je zeggen.. En die vraag is terecht. Elke dag hebben we te maken met een enorm aantal momenten waarin er een keuze van ons verwacht wordt. Soms om moe van te worden. Van het kiezen voor de juiste politieke partij, tot de vraag welke gerechten we de komende week weer moeten eten, want je partner gaat zo naar de supermarkt. Pff als ik er al aan denk hoor ik mezelf al zuchten..
Nee, ik heb het nu niet over deze categorie keuzevrijheid. De keuzevrijheid die ik wil inbrengen wordt meestal als nog een tandje moeilijker ervaren. Of zelfs tot een punt waarin je helemaal geen keuze kàn maken, omdat je misschien wel zou willen, maar volledig overspoeld wordt.
Om dit uit te leggen wil ik je meenemen in een situatie die ik laatst van Joost (fictieve naam) hoorde. Op zijn werk had hij al een tijdje aan een heel belangrijk project gewerkt. Op de dag voordat zijn werk gepresenteerd zou worden liet hij dit beoordelen door zijn chef. Vrij nonchalant liet zijn chef hem weten dat zijn deskundig in elkaar gezette plan er best goed uitzag, maar er uiteindelijk toch geen ruimte bleek te zijn om dit project door te voeren. “Had ik dat niet tussendoor laten weten dan? Sorry man.. vergeten.”
Joost vertelde mij dat hij ziedend was. Hij KOOKTE van woede! Hoe kon hij dit project zo van de hand doen. En op zo’n enorm a-sociale manier ook! Hij was er al zo lang mee bezig en dat wordt zo even van tafel geveegd. Hij vertelde mij dat hij de hele dag van slag was. Het lukte hem niet meer om zich te concentreren. Kortaf tegen al zijn collega’s en toen hij ’s avonds thuiskwam moest zijn vrouw het ook nog eens verduren..
“Had ik dat niet tussendoor laten weten dan? Sorry man.. vergeten.”
Is deze reactie herkenbaar? Natuurlijk is het terecht dat hij boos werd, dat is zelfs goed en heeft een gezonde functie. Maar hoelang duurt deze boosheid? Een kwartier? 2 uur? Een hele dag, of zelfs nog langer? Toen ik Joost vroeg of hij een keuze had om die dag weer terug te komen in zijn bewuste-ik (die volwassen is en keuzevrijheid heeft) moest hij even nadenken om dit vervolgens met een duidelijke nee te beantwoorden. Het voelde alsof hij overgenomen werd door zijn emotie, zichzelf afsloot van anderen en alleen maar kon denken aan die loser van een baas die.. die.. die…. Ik vroeg hem wat hem nou precies zo raakte. “Dat hij mij niet serieus nam!!”. Zo, het hoge woord was eruit. Precies daar zat de pijn. Hij voelde zich niet serieus genomen. En dat wil hij zo graag. Nee sterker nog, hij hunkerde zelfs naar die erkenning, vooral van zijn werkgever.
Dit is een voorbeeld van hoe emoties ons de baas kunnen worden. Hoe we overspoeld kunnen raken door een voorval of uitspraak. Het is alsof iets in ons de regie overneemt. Dat stukje schuift naar voren en gaat achter het stuur zitten. En dat stukje, wat in de psychologie een zelfdeel of subpersoonlijkheid heet, heeft een andere overtuiging van wat RECHT is dan je bewuste-ik.
Dit verdient een korte uitleg:
Het deel van de persoonlijkheid dat goed kan waarnemen wat er gaande is in een bepaalde situatie. Dit deel is in staat om zonder oordeel te peilen welke tegenstrijdige gevoelens, motivaties en drijfveren een rol spelen in een intern conflict. Dit deel staat ook in contact met de verlangens van je hart en ervaart keuzevrijheid.
Zelfdeel
Een deel van de persoonlijkheid dat soms los van de rest van de persoonlijkheid functioneert. Het deel kent eigen gedrag, gevoelens, lichamelijke gewaarwordingen en innerlijke beelden of metaforen, die weergeven hoe dit zelfdeel het leven of een bepaald moment ziet en ervaart.
Als je op dit moment een hele grote HUH?! ervaart kijk dan eens op deze pagina; Voice Dialogue. De psychologie van de ikken (zelfdelen) wordt hier goed uitgelegd. Voice Dialogue is een methode wat ik gebruik in mijn praktijk en waar cliënten veel baat bij hebben.
Zo bestaan we uit allerlei zelfdelen die door een emotie getriggert kunnen worden. Dus niet alleen bij boosheid, maar ook bij verdriet, angst of schaamte. Het deel wat zo enorm sterk bij Joost naar voren kwam werd getriggert door iets wat voor hem onrecht is. Iets, dat als een echo uit het verleden, weer opnieuw gevoeld werd waardoor een zelfdeel regie moest nemen om het kind in Joost (kinddeel) te beschermen. Want dit kind, wat vroeger niet serieus genomen werd door papa en mama en de kinderen op het schoolplein, voelt de pijn en afwijzing weer opnieuw en dat mag niet meer.. dat kan niet meer… nooit meer…
De primaire zelfdelen die we ontwikkelen om ons kwetsbare en verwonde kind te beschermen, vormen een soort schild om ons heen. Een schild om in deze gebroken wereld te kunnen overleven.
En daarom heeft Joost op jonge leeftijd een beschermer (coping mechanisme) gebouwd. En deze beschermer beschermt Joost elke keer als iemand hem niet serieus neemt of hem afwijst. Maar nu is Joost 40 en is deze beschermer nog steeds sterk aanwezig. Eigenlijk veel te sterk, want als zijn beschermer naar voren komt kan het zo maar zijn dat Joost een hele dag ‘gegijzeld’ wordt. Hij kan niet meer goed denken en voelen. Hij kan zich bijna niet meer verbinden aan mensen (isoleren) en snauwt zijn vrouw af omdat ze het avondeten iets te koud serveerde.
Voorbeelden van coping mechanismen zijn:
De Presteerder
Denkt dat het voortdurend neerzetten van een goede prestatie en het afronden van zaken ervoor zorgt dat hij geprezen wordt en bevestiging krijgt.
De Volhouder
Gelooft dat je nooit op moet geven. Doorzetten en doorbijten is de enige manier om verandering teweeg te brengen.
De Perfectionist
Gelooft dat uitmuntendheid en perfectie waardering brengen en het gevoel geven dat hij waardevol is.
De drammer
Probeert zijn eigen wil door te drijven door te zeuren en te drammen en dominant te zijn. Hij gebruikt dwang, druk en agressie om te komen waar hij heen wil.
Het Slachtoffer
Gelooft dat hij, vergeleken met de rest van de wereld, niets voorstelt. Alle vervelende dingen overkomen hem gewoon en hij kan er niets aan doen.
De Weter
Moet alles snappen en begrijpen. Zolang hij maar weet en begrijpt waarom iets gebeurt voelt hij dat hij de zaken in de hand heeft.
De Zorger
Voelt zich voor alles en iedereen verantwoordelijk. Hij voelt een innerlijke drang om alle narigheid en pijn voor de ander op te lossen.
Je herkent er vast wel één bij jezelf toch? Of twee? Wees gerust. Iedereen heeft zelfdelen ontwikkeld, omdat ze in je leven gewoon keihard nodig waren. Dus weet dat je heel veel aan je zelfdeel te danken hebt. Hij heeft je geholpen met lastige situaties en jou misschien wel gebracht waar je nu bent. Sommige van deze zelfdelen zijn misschien al rustig in balans gekomen, maar sommige niet. Door een trigger en echo vliegen ze uit de bocht en ervaar je spanning, stress, drukke gedachten, hoofdpijn, een stijve nek of darmklachten.
Joost is er klaar mee. Hij wil dit niet meer. Zijn verlangen is om in zijn binnenwereld te ontdekken waar er onbalans is en dit weer in harmonie te krijgen. Hij komt daar zelf niet achter en heeft een Counselor gevraagd dit met hem te doen. Een dappere keuze.
Het kan echt anders
Wat Joost ervoer kan iedereen overkomen. De vraag is; Wat doe je ermee? Stop je het weg en denk je er gewoon niet meer aan of neem je verantwoordelijkheid voor wat er bij jou vanbinnen in onbalans is. De bijbel spreekt over rentmeesterschap. Zorgen voor datgene wat jou is toevertrouwd. En dat is soms ontzettend lastig. Het vraagt om moed, vertrouwen en kwetsbaarheid om daar een keuze in te maken.
In jouw leven is niet alles vlekkeloos gegaan. Er zijn, soms onbedoeld, leugens over je uitgesproken waaruit jij een conclusie hebt getrokken. Een overtuiging in je hart die niet op waarheid is berust. In deze onveilige gebroken wereld ontkomen we er niet aan. Maar er is hoop. God is een God van herstel en wil niets liever dan dat jij de echte waarheid gaat binnenlaten. Ook over de gebieden in jouw hart waar dit verdraaid en gemanipuleerd is. Waar Zijn genade en liefde nog niet stroomt, omdat jouw beschermer dit (nog) niet toelaat.
Ga op zoek naar het gebied dat bij jou nog op slot zit. Ontvang de Sleutel en laat je herstellen en genezen. Ontdek het Koninkrijk van God.
Ewout van de Groep
– Kingdom Care –
